Nombre: Juan Hernández Ramírez
Lugar de nacimiento: Colatlán, Veracruz, México
Residencia actual: Xalapa, Veracruz, México
Miembro desde: 18/02/2013


Poemas incluidos en esta página:              
                - Xikali.
          - Jícara.
                - Kemantika.
                - A veces.
      - Nijneki Nimitsmatis.
- Quiero saber de ti.
- Ojtipaj ajuechtli. 
- Rocío en el camino.
- Mestli itlachialis.
- Mirada de luna.
- Mestli itlachialis.
- Jícara de mar.
- Ixuetskayotl.
- Sonrisa.
- Xiuisiuatl.
- Mujer de hierba.
- Asiuatl.
- Mujer de agua.
- Tlali - siuatl.
- Mujer tierra.
- Moixtiol.
- Tus ojos.
     -  Kiauitl tostli.
     -  Voz de lluvia.
 


 
XIKALI
 
 
Ti xochikuikakuauitl,
tlajtolxicali.
 
Na ni sokitl
iuan ika moxolonkaj tinechtemitia,
tlaauetstli xikali.
 
Titenanmasatl ixtioli
tlen kiita ayoliamitl ojtli.
 
No tlakaamikilis tijseuia
iuan ipan mokaxijko
no atlitl kiajokui.
 
Ipan motlalpamitl tinechuika
iuan na nimits uika nomako
ikon nikonis motenxipaltipaj kiauitl.
 
Asiuatl,
xoxouik iekauilis uexotl,
tlikoli iuan estli momestli
ejekatl iuan tlali tlatlajko.
 
Xikali
tlatiochiual xikali
tlen – axokotl-  sesek sinatl,
 
sintokistli tlachijchiuali.
 
 
 
 
JÍCARA
 
 
Eres árbol de poemas,
jícara de palabras.
 
Yo soy de barro
y me llenas de tu humedad,
jícara de lluvia.
 
Eres el ojo de la cierva
que mira los senderos del manantial.
 
Apagas mi sed de hombre
y  tu concavidad
guarda mis fuegos de agua.
 
Me llevas en tus surcos de tierra
y yo te llevo en las manos
para tomar la lluvia de tus labios.
 
Mujer y agua,
sombra verde de los sauces,
tu luna es sangre y brasa
entre la tierra y el viento.
 
Jícara,
recipiente sagrado
del – axokotl – fresca agua de maíz,
ritual de la siembra.
 
 
 
 
KEMANTIKA
 
 
Kemantika…
kaktok tlali.
Tlen tlatla seltili
ika ameli itlij.
 
Axtlaekauiaj tlaljpan
xaltolomitl tlen kiolinia ejekatl
tlen kinixkuapa.
 
Axonkaj mestli ipan youali,
tlen tsintlayouali kitlaatia
in youaltototl.
 
kemantika,
 
tomauak auatl,
tlen axtlami tlatiochiualistli,
nejnenketl isiyajkaualis.
 
Ajuechtli ayoliamitl
tlen teitskia Maitl
siyajtok ixtiolkimilmej.
 
Atik tostli,
tlen kitemitia tlaiyopitsali
chichik kokoli.
Kemantika…
                            …tiyanopa.
 
 
 
A VECES
 
 
A veces...
desierto.
La soledad que abrasa
con su fuego de oasis.
 
Paraje sin sombra,
el viento que mueve las dunas
cambiándolas de forma.
 
Noche sin luna,
obscuridad que esconde
el ave nocturna.
 
A veces,
 
robusta encina,
milagro de lo eterno,
sosiego del caminante.
 
Manantial de rocío,
la mano que acaricia
los párpados cansados.
 
Voz líquida,
soplo que mitiga
el dolor de la amargura.
A veces...
                             … eso eres.
 
 
 
 
NIJNEKI NIMITSMATIS
I
 
 
Nijneki nijmatis…
tlen kuauitl iuan atl
tlen motlakayo kiualjchijchiuaj.
 
…tlen tlailmej atlajtli
tlen yamanik monejnemilis kichiuaj
tlaueljchijketl popokatepemej atemitl.
 
…tlen tepetl moayajtli
noso tlen momati atemitl moasetl
kampa moitaj ika tlaljtotonkaj.
 
…tlen moixtiol ixolonkaj
ipan nopa youali kemaj tlaauetsi.
 
 
 
II
 
 
Nijneki nijmatis…
tlaj tlali mokuetlaxo
ejekatl tlen ueyatlatempaj moualikatok
tlaxtle ika uitstli kaktok tlali.
 
…tlaj motlakayo tlaljpotektli
akuikatl ika tlali mochijtok
noso ika tetl ika kuatitlankopajlo.
 
…tlaj ipan momaj
payankaxochitl moeliljtia
noso moixtiolko mikij.
 
…tlaj motlakayo
ika xolontok tlali mochijtok
kampa miauatl xochiojtok.
 
 
 
 
III
 
 
Nijneki nijmatis…
tlaj motenxipaltipaj ejekatl atli
tlen totomej iuan konemej inkuik.
 
…tlaj monakasko tlailjpitsa ejekatl
tlen kuatitlaneuaj tlapoualistli iuan nemilistlajtoli.
 
…tlaj ajuiyakatl mits ualikilia ejekatl
tlen sientoxiuimej tiokuatinij iuan auamej
ika kamatinij tsanamej tapasolmej.
 
…tlej ieljtlapaltsintla ejekatl mitsualikilia,
tlen kitenamiki tlajkayotl;
in tsopelxokok chinojalaxox.
 
 
 
 
IV
 
 
Nijneki nijmatis…
tlen achtiuijketl tlitl
tlen mopaniko, payankaxochitl,
kauitl tetl iuan tlilelemektli.
 
…tlen tlatla xopantlaj
ipan eksiktok tlajkayotl.
 
…tlen mits tlauilia tonatij,
tlen mitspiki tlilelemektli
iuan moyeuatsinko kitotonia
 
…tlen xiuitl ajuiyakayotl,
iuan tlen sitlalimej tlitl,
 
moixtiol tlapetlantli.
 
 
 
 
QUIERO SABER DE TI
I
 
 
Quiero saber…
del líquido y el árbol
que forman tu cuerpo.
 
…del arroyo de licores
que hacen de tus pasos suaves
el río tumultuoso de volcanes.
 
…de tu niebla de montaña
o de tus hielos que se saben ríos
en la entrevista con los trópicos.
 
…de la humedad de tus ojos
en esas noches de lluvia.
 
 
 
 
II
 
 
Quiero saber…
si tu piel es de tierra
traída de los litorales del aire
o del desierto con espinas.
 
…si el polvo de tu cuerpo
es de tierras con cantos de agua
o de rocas con incienso de bosques.
 
…si en tus manos
crecen las rosas
o se mueren en tus ojos.
 
…si tu cuerpo
es de tierra húmeda
donde florece la espiga.
 
 
 
 
II
 
 
Quiero saber…
si el viento abreva en tus labios
el canto de niños y pájaros.
 
…si el viento sopla a tus oídos
los cuentos y leyendas de los montes.
 
…si el viento te trae aromas
de cedros y encinos de siglos
con nidos de tordos habladores.
 
…si el viento te trae bajo sus alas,
la fruta que besa tus labios;
la agridulce mandarina.
 
 
 
IV
 
 
Quiero saber…
del fuego primigenio
que es en ti, la rosa,
piedra y llama del tiempo.
 
…del verano que arde
en el fruto maduro.
 
…del sol que te alumbra,
del incendio que te envuelve
y da calor a tus madrugadas.
 
…de las hojas la fragancia,
y del fuego de las estrellas,
 
el brillo de tus ojos.
 
 
 
 
OJTIPAJ AJUECHTLI
 
 
Motlapajlo,
uapalmej pasoljtik ajuiyakatl
amo kuayojkamitl
tlen chichiljtik yeualxochipetlatl.
 
Ipan atenoj tlalkuamekatl
tlen noxopantla.
 
Moixtiol,
kitlapouaj mauistik tlamauisoli
tlen ipan tlali tlatiochiuali.
 
Xoxoktik teskatl tlauili
tlen pepeyokajkuauitl iuan abetojkuauitl
tlen motonatij yoljtomontli kitlauiliaj.
 
Akosemalotl papalotl tapasoli,
axmopiktok momaj
tlen tlakilotl kikualchijchiuaj
ipan se tlaauetsi tiotlak.
 
Motonal eli:
ajuiyakxiuitl iuan payankaxoxhitl
tlen kipaj se xochimili.
 
Tlajtoli ayoliamitl
mouetskayo,
tlatlatok mestli kuetlaxtli
ipan tlaixpaj tlitl.
 
Motenxipal,
miauatl,
yolkayotl tlayoli.
 
 
 
 
ROCÍO EN EL CAMINO
 
 
Tu color,
aroma inquietante de maderas,
selva prohibida
de corolas encarnadas.
 
Grama en el río
de mi otoño.
 
Tus ojos,
abren el prodigio
de la oración en la tierra.
 
Verdes cristales de luz
de los álamos y abetos
alumbran los latidos de tu sol.
 
Nido de mariposas arco-iris,
son tus desnudas manos
las que configuran los frutos
de una tarde de lluvia.
 
son tu alma:
rosas y espliego
delineando un jardín.
 
Manantial de palabras
tu sonrisa,
piel de luna incendiada
en el ara de fuego.
 
Tus labios,
la espiga,
semilla de la vida.
 
 
 
 
MESTLI  ITLACHIALIS
 
 
San se tepitsin;
kej se tlauili tlikuasejlotl
tlen xochitl kichiua
mauistik mauisoli kemaj xochioua.
 
Oneli san se tlachialis
tlen tetl tijmatis
Iuan atl itesso tlen payankaxochitl kitlamakaj.
 
In xochikali
iuan mestli xochipetlatl
ika ikiauitl tostli,
sensontototl tostli.
 
Siuatetl,
kichichiloua motenxipal payankaxochitl
ika tonatij motlachialis,
kampa miki uitsitsilin tlali.
 
Kuayokamitl tlen motokaj
atenoj imakuayo kuika
iuan tlen auatl atl
ajuechnejnemij.
 
Siuamestli,
tlatsotsontototl mits kuikilia
iuan ipan motlachialis son
youali mijtotia.
 
 
 
 
MIRADA DE LUNA
 
 
Es sólo un instante;
así como el chispazo de luz
que produce la flor
en su prodigio de florecer.
 
La mirada solo es una
para saber de la piedra
y de las raíces del agua
que alimentan a la rosa.
 
La casa de las flores
y los pétalos de luna
con su voz de lluvia,
son la voz del cenzontle.
 
Mujer de piedra,
tus labios encarnan la rosa
con tu mirada de sol,
la tierra donde muere el  colibrí.
 
Tu nombre de selva
canta los esteros
y los encinos de agua
caminan el rocío.
 
Mujer  de luna,
te canta el pájaro-música
y al son de tu mirada
baila la noche.
 
 
 
 
MESTLI ITLACHIALIS
 
 
Tlen yankuik metstli miak xikalmej
inik kokojtok tonalmej.
 
Tlalpotektli tlatoktli tlen esstli
kampa xinachtli yoli.
 
Ueyatlxikali,
istakpitsajxochitl mokuaxanko.
 
Payankaxochitl xoxoktik tlauili
atenoj iajuiyaka.
 
Tlen teepiki pilisali
eljuikak pepesoli.
 
Tlen uexotl iseljti ixayotl
tlen ayajtli kipojpoua.
 
Kauitl kitlapantok iseltili
tlen ipan kuetlaxtli mokajtok pamitl.
 
Kiauitl atoyatl
auatl imakuayo,
 
Tlen kauitl tlaljtik uiontli.
 
 
 
 
JÍCARA DE MAR
 
 
Jicaradas de luna nueva
para los días heridos.
 
Sangre de fértil polvo
donde brota la semilla.
 
Jícara de mar,
es tu regazo margaritas.
 
Luz verde de rosas
el aroma del río.
 
Manta que cobija
la desnudez del cielo.
 
Lágrimas solitarias del sauce
que enjuga la niebla.
 
Soledad quebrada por el tiempo
es el surco dejado en la piel.
 
Remanso de lluvia
los brazos de la encina.
 
hamaca terrestre del tiempo.
 
 
 
 
IXUETSKAYOTL
 
 
Nikitak
kej se xochitl,
tlauili tlilelemektli.
 
Tlapali xikali
ika tsalantik tlanestli
tlen kuika ajuechtli.
 
Ameyalko nikitak
ika ikoj tlen pepestik atl
yoljtipaj kueponki nimantsij
se tlitl xochikuikatl.
 
Tlatlatok ameli
xochiojtok xiuimej
tlen iuetskilis kipaj.
 
 
 
 
SONRISA
 
 
La vi
como una flor,
llamarada de luz.
 
Jícara pintada
con los amaneceres claros
del rocío que canta.
 
La vi en el manantial
con su olla de agua desnuda,
al instante del corazón brotó
un poema de fuego.
 
Fuente incendiada
las hojas florecidas
que pintan su sonrisa.
 
 
 
 XIUISIUATL
 
 
Siuatl, sakapejpechtli motsonkal,
nomaj kimalina
ipan  se mijtotili xaxauakatok kokimej.
 
Mochijtok axiuitl momaj
iuan notlaljtlakayo tikaljtia
ika mokopalxiuitl.
 
Tlen sintli tiokuitlatik miauatl,
tlauili atepexiuili eli
nektli iuan sinpotektli ipan motlakayo
tlen xochitototl ikuik.
 
Motlajtol eli
patlantok uitsitsilij
ipan tiotlakilis tepetl.
 
Xoxouik siuimej moajkoljuaj
uiontli iuan pamitl eli.
 
Xolontok tlali ajuiyakatl.
 
 
 
MUJER DE HIERBA
 
 
Mujer, tu cabellera de liquen,
enreda mis manos
en una danza crepitante de cocuyos.
 
Son tus manos agua de hierba
y bañas mi cuerpo de tierra
con tus hojas de copal.
 
Las espigas doradas de maíz,
son cascadas de luz
en tu cuerpo de harina y miel
con su canto de pájaro-flor.
 
Tus palabras son
colibríes en vuelo
en la colina del atardecer.
 
Tus brazos de hojas verdes
son surco y hamaca.
 
Aroma de tierra húmeda.
 
 
 
 
ASIUATL
 
 
Ueyatlsiuatl,
amimili moixuetskilis
kualantok ejekatl kitsakuilia.
 
Istayoj xolontok xali
moikxitsintlaj, kisteua
inik ixtlamiloyan kipanoltis.
 
Mestli itsintla axkokojtok,
ipan mixtli tlauitoli
motlalkuetlaxo tikaljtia.
 
Asiuatl,
moatenoj imakuayo tlatsotsontli
notlitlakayo kixoloniaj.
 
 
          
MUJER DE AGUA
 
 
Mujer de mar,
tu sonrisa de olas
detiene la furia del viento.
 
La arena húmeda de sal
bajo tus pies, se retira
para dar paso al horizonte.
 
Indemne bajo la luna;
en el arco de nubes
bañas tu piel de tierra.
 
Mujer de agua,
tus esteros de música
humedecen el fuego de mi cuerpo.
 
 
 
 
TLALI – SIUATL
 
 
Titlali
kampa nijnekiskia nimikis
mayojtipaj mestli ika momestli tlitl.
 
María… Tonana…
noiknij,
siuatl,
nomekaj,
tijchiua sintokistli chiualistli
iuan ika motlakayo xolontok,
amikistli tijseuia.
 
Ti tlakilotlali
iuan miauatl titlakiaui
ipan kokoljtik tlaljpotektli.
 
Ti ekauili
tlen pepestik apachtli
no chopilouaj tonatij kipiktiualouij.
 
Ti siuatl —kuauitl— tlali
kampa nijneki nijkuauiyonis
uapaljkuauitl noyolo.
 
 
 
 
MUJER-TIERRA
 
 
Eres la tierra
donde me gustaría morir
con el fuego de tu luna
en el mes de mayo.
 
María… Madre…
hermana,
mujer,
amante,
propicias el ritual de la siembra
y con tu húmedo cuerpo,
apagas la sed.
 
Eres tierra frutal
y llueves espigas
en el polvo dolido.
 
Eres sombra
de palmas desnudas
cubriendo mis grillos del sol.
 
Eres mujer-tierra-árbol
donde quiero colgar
mi corazón de madera.
 
 
 
 
MOIXTIOL
 
 
Moixtiol.
Kiauitl teskatl.
In tototl—kuauimej.
Ichtakayotl tlali.
 
Moixtiol;
mopilojtok uitsitsilin
ejekatipaj ikpatl
se tlachialis tlatemolistli
 
moixtiol;
tlen nechtilana ichtakayotl
kampa yaoyotl uajkatlaj
tlen tlatla nekili.
 
Moixtiol
tlalpotektli iuan ueyatl,
tlen achtoui tlalolintli tosnankili
iuan tlaljtlatsintla ameyali.
 
Moixtiol;
tlitl iuan tlatiochiuali
ika xochitlajtoli atemitl
ipan tlaauetstli tlen  arpaj.
 
 
 
 
TUS OJOS
 
 
Tus ojos.
Espejos de la lluvia.
Los árboles-pájaro.
El secreto de la tierra.
 
Tus ojos;
son el  colibrí suspendido
en el hilo del viento
en busca de una mirada.
 
Tus ojos;
el misterio que me atrae
hacia las profundas batallas
del deseo incendiario.
 
Tus ojos;
son mar y polvo,
eco de cataclismos primigenios
y fuentes subterraneas.
 
Tus ojos;
la oración y el fuego
con su río de poemas
en el arpa de la lluvia.
 
 
 
 
KIAUITL TOSTLI
 
 
Ni xolontok
mokiauitl tostli
tlen tlajtoli panotok tiotlak
tlen motenxipal mestli ikpali tlaijikej
iuan ika ipakyo nech malinkej.
 
Inik nochimej kuikapamitl,
ijkatsaj na nikijkuenia nochimej,
noseljti ika motostli inik nimokauas
iuan ipan moixtiol youali nijtlachilis.
 
In eljuikaxikali noixtenoj tijnextij
iuan sesej sitlalimej tikintokajtij
tlen kauitl ueyatl tlajtlalochtli
iuan motlaljtipaj xali inejnemilis.
 
Tlen motlajtol iajuechxo nikitskitok
iuan ipan motosameli ni tsonpolijtok
tsaku xochitl amikili kiseuijtinemis.
 
Noneljuayo
kej ta iuikalj tlaljpotektli,
tlen iuikalj tlatlatok tetl,
tlen iuikalj ejekatl
tlen iuikalj atl.
 
 
 
 
VOZ DE LLUVIA
 
 
Estoy mojado
de tu voz de lluvia
desde aquella tarde de palabras
en que tus labios tejieron hilos de luna
y me enredaron en la trama.
 
Los surcos del poema son para todos,
pero lleno de egoísmo,
quito a todos para quedarme sólo con tu voz
y contemplar la noche en tus ojos.
 
Frente a mi señalaste la jícara celeste
y fuiste nombrando cada una de las estrellas
al trote marino de las horas
y al andar de la arena de tu tierra.
 
He tomado el rocío de tus palabras
y me he hundido en el pozo de tu voz
apagando mi sed de lirios.
 
Mi origen
es del mismo polvo que tu,
de la misma piedra incendiada,
del mismo viento,
de la misma agua.
 
 

 


webmaster: soydelfrater@hotmail.com